Tekstweergave van KKO7536-445-101

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
/ ^-O (/- ^33 sss le^ende en feiten Legendes — zoo meent de man-op- straat — behooren tot de middeleeu- wen; onze tijd spreekt de taal der feiten. Maar wie heden werkelijk tot de feiten wil doordringen, bemerkt vaak tot zijn verbazing, dat de moderne massale inlichtingsmiddelen, die — zoo meent men — in een minimum van tijd een maximum van feitenkennis verspreiden, in werkelijk- heid dikwijis, inderdaad in een minimum van tijd, de feiten bedekken met een legen- darisch waas van maximale ondoorzichtig- heid. Hieronder vindt de lezer eenige feiten uit het stadje Oss, waarop deze moderne legende-vorming haar kracht getoond heeft. De legende van Oss is overbekend. Zij luidt in het kort aldus: Er was in Oss een haard van de afleest verwil- derde misdadigheid. De politie stond er siap en lijdelijk tegenover. Het hoofd .ler politie, de burgemeester, was het voorbeeld van die laffe lijdelijkheid. Hij trachtte zclfs maar niet te zien, wat hij niet aan kon. Toen kwam de marechaussee. Zij deed een ijzeren greep en de misdadigheid lag met gebroken ruggegraat. Politie en burgemees ­ ter trachtten tevergeefs hun schaamte te bedekken; op de borst der marechaussee fonkelde de koninklijke onderscheiding, de dank der natie. Zoo luidt de legende die, lang voordat er sprake was van de recente dienstbeper- king der marechaussee te Oss, in verschei- dene pers-organen — met name in de „Telegraaf" — gangbaar was als gemunt goud. De persoon van burgemeester Ploeg- makers en het aan hem verantwoordelijke corps gemeentepolitie golden als een — ongewild, maar daarom niet minder hecht — bolwerk van de criminaliteit in Oss. Toen het misdadigersnest van Toon de Soep en zijn bende werd uitgeroeid, had de burgemeester van niets geweten; al wat daarna gebeurde, bedekte hij met den mantel der slapheid. Daarentegen was de marechaussee de eenige instantie, die het Oss'sche milieu aankon, en op haar uit- sluitend credit staat de groote schoonmaak, Toen onlangs aan het optreden der marechaussee zekere perken werden gesteld, ging dan ook de suggcstie van mond tot mond: nu is Oss verloren! Het sterke gezag is van zijn voetstUk ge- stooten. De burgemeester regeert, en met hem de indolentie, de slapte, de blindheid, „Zoo er ooit reden was om een gemeente een nieuwen energieken burgemeester te geven dan bestond die reden voor de gemeente Oss. Dat zou echter gelijk hebben gestaan met een Bchuldbekentenis van hen, die jarenlang de Ossche misstanden hadden geduld." schreef de „Telegraaf" den morgen na de Kamerdebatten. De overzichtschrijver van het „Vader- land" meende de opmerking te moeten maken; „dat wij den mlnisterieelen lof aan den bur ­ gemeester van Oss gaarne gemist hadden. Ons heugt namelljk nog, dat deze burgervader de geruchten over groote misdadigheid in zijn ge ­ meente naar het rijk der fabelen verwees, terwijl kort daarna tal van ernstige misdrijven tot op- heldering werden gebracht en zware straffen aan Ossenaren werden opgelegd." De socialistische pers sloot zich in een hoofdartikel den volgenden dag bij deze opmerking aan: Minister Goseling wil de schutspatroon zijn van een burgemeester, schreef het „Volk", die met de hand op het hart verklaarde, dat Oss zulk een rustig en veilig oord was, terwijl kort daarop de marechaussee het geboefte bij bosjes oppakte en door den rechter veroordeeld zag. Het onderzoek naar wat nu verder nog aan ongerechtigheid bestaat gaat thans weer terug aan de gemeente-politie, waarvan deze burge ­ meester het hoofd is. En de pers moet zooveel mogelijk buiten dit alles worden gehouden. De overzichtschrijver van de „N. R. Crt." vond zelfs, dat een beetje bevoegdheids- cverschrijding hem liever was, dan het regime der lamlendigheid, door burgemees ­ ter Ploegmakers belichaamd. voren burgemeester Ploegmakers was herbe- noemd, die blijkens een indertijd gepubliceerde rede zlchzelf een goede drie jaren geleden diets maakte, dat Oss een zeer rustig en veilig oord was, hoewel de marechaussees kort daarop tot tientallen arrestaties moesten overgaan, die waarlijk niet zonder goede gronden geschiedden. Wat minister Goseling en mr. Truyen ook over het waardeerend oordeel van den Commissaris der Konlngin in de provlncie Noordbrabant mo- gen zeggen, — de indruk, dat voor de komst van de marechaussees de lamlendigheid zlch te Oss thuls voelde en dat vooral dlt groepje stoere mannen den Augiasstal gezuiverd heeft, wordt daardoor niet weggenomen. Is het geen gevaar- lijk precedent, dat op overmaat van Ijver op zooveel onaangenamer wijze gereageerd wordt dan op overmaat van lijdelijkheid en lijdzaam- heid. Gene wordt met ongewenschte overplaat- sing, deze met de begeerde herbenoeming be- loond. Als professeurs d'energle zijn de ministers Van Boeijen en Goseling In deze zaak niet op- getreden." Wij zeggen dus niet te veel, wanneer wij constateeren, dat vrijwel de heele pers van de linkerzijde — hetzij onder suggestie van de „Telegraaf", hetzij doordat zij uit een en dezelfde troebele bron haar inlichtingen ontvangt — geloofde aan de boven gezegde legende en op grond daarvan een even heftige als eensgezinde campagne tegen een burgemeester voerde en ten deele nog voert. Welke zijn nu de feiten inzake de roemruchte opruiming van het Ossche „milieu"? Wij laten ze hieronder volgen. Toen burgemeester Ploegmakers destijds benoemd werd, was zijn eerste werk als hoofd der politie de organisatie van nacht- diensten, die voordien in Oss niet beston- den Daarmee bereikte hij zooveel, dat in ­ derdaad in Oss de toestand veilig werd. Niet daar, doch in de buitengemeenten, waar geen nachtdienst van de politie be ­ stond, hadden de meest beruchte inbraken van de bende plaats. Bij het instellen van die nachtdiensten lieit de burgemeester het niet. Hij contro- leerde ze zelf. Een politieverordening, die het dragen van messen, langer dan 5 c.M. verbood, verschafte gereede aanleiding om ieder lid van de bende, dat zich op ver- dachte uren op straat bevond, te fouillae- ren. Hijzelf fouilleerde meermalen de meest beruchte sujetten. „Toen kwam de ijzeren greep....", zegt de legende. Inderdaad. De eerste arrestatie van bende-leden, waarbij voldoende bewijs- middelen werden gevondeij om hen te ver- oordeelen, werd verricht in den nacht van 15 op 16 Mei 1934. Er was een roofmoord gepleegd in Oyen. De burgemeester van Oss had reeds vroeger den burgemeester der oinliggende gemeenten verzocht hem bij voorkomende nachtelijke gevallen niet der volgenden morgen, doch terstond te wacr- schuwen, Dat gebeurde dien nacht. Onmid- dellijk na het ontvangen van het eerste bericht — midden in den nacht — begaf de burgemeester zich op pad. Een lijst van de voornaamste „candidaten" had hij ge- reed om af te werken. Een voor een werden zij aan een huiszoeking onderworpen en het was de burgemeester in persoon, die de hand legde op de twee daders en de stille bewijsstukken (de schoenen met haverkor- rels er aan en kleedingstukken met versche bloedsporen) vond en dienzelfden nacht overeenkomstige voetsporen vond op de plaats van de misdaad. En verder. De twee verdachten bekenden aanvankelijk niet. De rechtbank achtte echter voldoende bewijsmateriaal aanvezig cm den een tot vijftien en den ander tot acht jaar te veroordeelen. De veroordeel- den gingen in appel en voor het Hof m.een- de de jongste van de twee door iets anders te bekennen, dan hem ten laste werd ge- legd, den dans te kunnen ontspringen. De oudere begreep deze berekening niet en toen hij zijn makker hoorde bekennen, raakte hij of in verontwaardiging of in de veronderstelling, dat het beproefde zwijg- systeem van Oss in elkaar viel, zijn tong kwam los en hij wees ook andere mede- plichtigen aan. Van dat oogenblik af rolde de sneeuwbal verder. De groote schoonmaak begon. In deze schoonmaak werden 72 leden van de bende gevangen. En van deze 72 nam de Oss'sche gemeentepolitie er niet minder dan vijftig in hechtenis. Vler leden van het corps marechaussee werden om hun verdiensten bij de „schoon- maak" door Hare Majesteit de Koningin onderscheiden. Doch drie leden van het corps gemeente-politie werden dat 66k om dezelfde reden — en burgemeester Ploeg,- makers werd bevorderd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau. Aldus het feitelijk verslag van de be- roemde schoonmaak in Oss. Wij willen daarmee op onze beurt niets te kort doen aan de verdiensten der mare ­ chaussee, wier harde hand heilzaam ge- werkt heeft. Maar wij stellen deze .'eiten slechts tegenover de legende, die anderen onteerde. Waardoor kon die legende zich vormen? BUjkbaar dankt zij haar ontstaan aan een uitlating van den burgemeester, waarin deze destijds de pers den raad gaf niet zoo ­ veel aandacht te schenken aan de crimina ­ liteit in zijn gemeente, niet omdat die cri ­ minaliteit niet bestond, doch omdat door de sensationeele wijze, waarop er voortdu- rend op werd gehamerd, de naam van de gemeente dermate in opspraak kwam, dat er ongemotiveerde schade dreigde voor de burgerij, die met de criminaliteit niets uit- staande had. Een burgemeester, die het welzijn van zijn gemeente op het oog heeft, misdoet niets met zulk een verzoek. Kanaal Fonejacht-Harlingen^ De Kslmer van Koophandel en Pabrieken voor Priesland heeft in verband met de voorkeur, welke de minister van Waterstaat en Gedepu- teerde Staten van Groningen hechten aan het leggen van het kanaal Ponejacht—^Leeuwarden, langs de voorzijde van Leeuwarden, een adres gericht tot Gedeputeerde Staten van Priesland. De minister en Ged. Staten van Groningen hebben toegezegd, dat, indien Ged. Staten van Friesland aan de zuidelijke verlegging de voor ­ keur zouden geven, zy zich daarbij zouden neer- leggen, mits hieruit geen groote kosten voor hen voortvloeien. Aan de hand van desiderata uit de betrokken kringen van handel, nijverheid, landbouw en scheepvaart te dezen aanzien meent adressaiit te mogen concludeeren, dat een kanaal ten noorden van Leeuwarden verre de voorkeur ver- dient boven een kanaal ten zuiden van Leeuwar ­ den. „De maatregel der verplaatsing trok te meer de aandacht, aldus het blad, omdat kort te