Tekstweergave van BWB1923_0113-1_00001

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
pi TWEEDE BLAD TAN HET BoxmeerschWeekblad Zaterdag 13-Januari 1923 II 101 101 101 i I 1 LAND BO U W. Haksel voederen. De hooimhuing is dit jaar joiet bgster gunstig geweest, aoodat wg ia dan "O^in- ter met het liooi atiinig sullen moeten omspringen. Stroo m aader raw voedar zullea bg de voadericg van onae land- bouwliuiadieren veel moeten worden bij- gevoerd. Ook dient er eea aoo goesdmo- gelijk gsbrtiik te worden gemaakt van sappig voer (voederbietea eit kBokapec). Nn is het wel van algemeeae bekead- heid, dat ondsr de versobillende rawvoe- dsrstoffea het baverstroo ean d©if bsste is, dooh volan znlleu er nist op bedacht Kiji), dat de voedingswaarde ©r vaa aan- merkeiiik kaa wordeo. varhoOgd, door het senvoudig te iiakssles. Het htaksaleH geeft de dierea voederbaspariag. Immera, alle arbeid, die een dier varficiit, kost vosd- sel. Das ook kauw-arbaid. Door bet strog te IsakaeleB, kuEnen de diesren li«t g0- makkelgksr opnemen; de kauw-arbeid Wordt er door vermiiiderd. Tooh mogen wij ket ruw-voeder niet te fija haksielen, daar da voedering van zeer kort haksel koliek kan veroorzaken. Hst liakeel voor paarden mag korter ziju, dan voor ruadvea. Voor paarden aiiflde men het haksel op sen lengte van 1V2 tot 2^/^ cM,, voor rundvee van 2'-l^ tot 31/2 c.M. Ter beepariag vaa kaaw-arbeid ver- disnt het ook aanbeveliBg, voadsrbietaii «n knoirapen in schijyen of reepea te sn^'den, iaplaats van in haar gehml aaji het vee tegsvea. Een bezwaar hierbij is, dat man kaas loopt, dat de disren stakken ia de kael krggen. Wasnear wg echter de gesESHen voederbietea of rapen met stroohaksel vermOTgea, dan wordt dit govaar zser miniem, daar ds diersa dan geaoodzaakt zgn, dc stukjes beter te kaawec. Dit be- ter k&uwen geeft boveadiaa het voordeel dat de yerteerbaarheid van het yoer wordt verhoogd. (Zaaier.) Kijk uw fruitbootnen na. Tolken jare Igdea de fruitboomen door vreterg van rupsea. Wilt ge dat dit jaar voorkomen, dan moet ga aa daar voor zorgen. K^'k eeag, of ge in de toppea awer perebooraen niet eamengespoaaea blade- rea viadt. Daaria overwinteraa de nipsj «s van dea baataardsatgavliader. Deze heeft ia den herfst eitjes aaa de bladeren g logd, en nit die eitjea zg® rapisjss gt>- komea, die de bladsrea tat een aest hsb- bea samengespannen. Laat ge ze zittsn dan vretea da rapsea ia het voo3:]'aar de kaoppen en bladerea af. IJit de kaoppen moeten perea komen, m. met de bladeren moet de boom adem halea. Wiit ge niet •iat de rapsea u voor aga met psren plukkea, verwii'der dan de nesten. Kaip se ait, of zoo ze te hoog ssittais, bind eea lap om e©a gtok, dreak de lap in petro- Icam of spiritus en steek ze aaa. Dan kunt ga de nesten verbraaden. Bakgk eens da Btammea ea takkea nwer appel- en pereboomea, vooral aan de Noord- ea OostKrjde. Wellioht viadt ge daar geelaohtige hoopjes. Daarom Bit ­ ten de eitjea van dea plakker, esa vHn- der, die ia den herfat een hoopja eitjes tegen daa stam plakt en m bedekt met gela haren vaa het aohterl^f. De hoopjes zoo greet als eea cent, jaaar laager ®K smaller. Uit die eitjes komen in het voor- jaar rnpsen die vaa de bladeren Isvea. Strgk na die hoopjes mat eea houtjeof mesje af ea verbraad Z9. En als ge eens de dunne twggen uwar appsl- of peraboomen inspeoteert, viadt 88 daar wellioht w8ohill«nde ringetjes als een maaohet om de twfeea zitten. boosdoener is de riageirapsvliEder, die ia dea herfst de aitjea omdo takjes legt en ze met aen Igmachtige staf aaa ®lkaar hecht. Zook aa de eifjea op en ^erwijder ze. Blgvan de riagetjeszitten, "an komen in het voorjaar eea menigte rnpsjeg ait, die, ale ze nog kleia zija, aoopen tegen stam en takkea zittea ^ door een dan spinael saga omgeven. we knnt ze er dan nog gemakkelgk uit- aemea, met spiaael en sil. Anders gaan ze van daar han strooptoohtea begianen naar de bladeren en kunnon dea boom keelamaal kaal vretan. 'eAvonda verza- molen ze zioh wear. Zijn S9 ouder dan verapreiden sse zich. Zittea sr. veel 'doode sohorsscHlfars om dea stam, krap die er af met sen ijieren voorwerp, want het zgn_ schnil- pkstaisin vaor allerlei oHgerechtigheden ©n bfistrijk den stam en de dikke tak ­ kea met witkalk, ,preoies aooals de maren gewit wordeB.. Nog beter is hat, om den heelsn boom te bssprosiea met carbo- Hnaam, of tegen den tjjd, d&t de^knop- peD.gaaaaitloopen, met Bordeanxseaa pap Wilt ge a veel teiearstslliDg besparec bg aw fraitboomen, zorg er dan na voor. Bijisiiderhecten o¥8r Boxmeer. DOOR A. F. VAN BEIIRDEN. , ■ VI. De vroegere scholen te Boxmeer. Het onderwijs in het lezen, schriiven ea rekenen werd in den „goeden. ouden tijd" te Boxmeer slechts door een onder- wijzer gegeven. Het sohoolliuis lagiade 17e eeuw bezijden den weg als men naar het Stapken gaat, neven het huis en hof van Jufyrouw Cremers en Catharina Bult ophetKerkhof, waar 'tin 1548 getimmerd was, waarschijnlijk het huis aan 't zoo- genaamde Bruinspaadje. Het was zooals uit eene reksning van 17 Augustus 1663 blijkt, niet te weelderig ingerioht. Het had-een strooien dak; aan Mr. Miohiel Cox werd toen voor het dekken vaa het Sohoolhuis met 3^/^ vim stroo f3 en 10 stuivers uitbetaald. Als onderwijzer der Boxmeersohe dorps- jeugd is ons als eerslfe bekend Anselmus Huberts, die zooals- uit de acte van aan- neming, hierachter gevoegd, blijkt, den 31 December 1604 voor 1605 en voor een jaar aangenomen werd. De uatnen der vroegere „meesters" konden we niet ontdekken. Op 31 December 1604 had do Grayin Anna verlof gegeven tot de aanneniing van Huberts. Vanaf liet jaar 1595 had de meester als blijkt uit eene nadere. bekraehtiging door Gravin Maria de dato 13 October 1621, het recht op de inkomsten van het St. Petrus-altaar, op welke rent®, Leeuws paoht genaamd naar den Stichter, den priester Johan Leeuw, de kosterszoon vroeger gestudeerd had. In 1619 komt tusschentijds als school- meester en organist voor Mr. Joachim Verheijden. In 1629 werd Jan Bisterveldt als organist en als sohoolmeester aange- steld. Er schijnen.in dien tijd twee school- meesters werk^aam te zijn geweest. Anselmus Huberts overleed op 7 Oc tober 1635 aan de Pest en staat in de registers bekend als koster der parochie- kerk en secretaris der gemeente. Op hem volgde Gerrit van Leenen. Deze wordt in een brief van Graaf Fre- derik aan den Pastoor Johannes Franssen ■w aarin £ij dezen' voor fijd en wijl het vischrecht in den Kuil voor den Weem geeft, een oud man geiioeind, die daarom door een auder vervangen moest worden. In 1642 was schoolmeester Mr. Simon en in 1650 Reijnier Miohels; in_ 1663 Miohiel Cox. Deze laatste had een vast jaarlijks inkomen yan f 50, wat men hem ook al soms, zooals in 1667 1668, om de twee jaar uitbetaalde, als de gemeente juist niet goed bij kas was. Reiinier Miohels was toen gepensioneerd en kreeg 12 gulden 'sjaars Voor zijn onderhoud. De vaste bezoldiging der ambten te Boxmeer was over het algemeen niet schitterend. Zoo ontying de landsschrijyer f 6 per jaar vast tractement, de schat beurder 6 ten honderd van de ontvang- sten, de peelschutter 4 gulden 8 stuivers ,do sohutters bij de processies per jaar 1 gulden. Wel diene er bij gezegd, dat genoemde. functionarissen uit alles munt wisten te slaan en wat ze aan vaste be ­ zoldiging te kort kwamen, door neven- verdiensten er bij wisten te voegen, door rondgangen bi] de ingezetenen. In 't jaar 1727 werd Petrus van Bec- kum onderwijzer ; in 1752 B. van Beckum, tevens secretaris van het H. Bloedsgilde, In deze familie bleef het schoolmeesters- ambt tot 1825. In, 1828 was F. van den Heuvel onderwijzer. In 1823 was de oude school, die destijds naast het gemeente huis stond, op de plaats waar nu het postkantoor staat, zoo bouwvallig, dat men voor f 80 'sjaars een ander huis moest huren. Op 26 Juli 1824 werd G-; Jansen tot bovenmeester of hoofd der school aangesteld op eene j aarwedde van f 130. Karel Dulje was toen hulp- onderwijzer. In 1824 werd op het kerkhof de school gebouwd, na veel geschrijfen moeite over het terrein waar men zou bouwen. De Inspecteur en andere autori- teiten wilden deze op de plaats zetten, waar nu het postkantoor staat, het ge- meentebestuur, was wegens de engte der straat voor den bouw pp het kerkhof. Voor 1882 lag het sOhoolgebouw op het oude kerkhof achter de kerk; het bovengedeelte diende voor de eene helft tot militiezaal en voor de andere tot avond-teekenschool, die daar onder de leiding van Jan Hendriks, een practisch leermeester, lang gehouden werd. In 1852 werden op het bovenlokaal de vergade- ringen gehouden van. de letterkundige vereeniging „Dicendo discimus dicere", die uit eenige deftige burgers van Box-, meer bestond. Later werd een gedeelte yan hot gebouw tot oefeningslokaal der school en van het Kerkelijk Zangkoor gebruikt. Het gebouw werd in 1884 bij den verbouw der kerk geheel uitgebroken en tot noodkerk ingericht. Na voltooiing der kerk werd het daarvoor ook niet meer gebruikt. Aan de opleiding der Boxmeersche jeugd wijdden zich later nog als onder- wijzers (in 1828) F. van den Heuvel, Jansen, Stumpel en Klessens. Er heeft te Boxmeer voor 1654 nog eene Latijnsche school bestaan. Voor de oprichting van het Gymnasium werd door een Kapelaan les gegeven in de oude. talen aan jongelingen, die zich tot den' geestelgken stand wilden bekwamen. Zoo lezen we, dat op 4 September 1604 Ijam- bertus Botholen (het veerhuis aan de Maas te Oeff'elt tegenover Gennep heette vroeger Botholen, zie kaarten in Blau's atlas belegering Genneperhuis 1641) van Oefifelt stierf,- zijnde bestuurder of rector der school te Boxmeer. Ook is aange- teekend, dat op ,30 Juni 1637 Mr. Wi nandus Pors van Huissen overleed, die „Pastor scholae" genoemd wordt. Tijdens den duur der retorsie placcaten tegen de Kath. geestelijkheid, hadden zich in de vrije. heerlijkheid vele geestelrjken ge- vestigd. Hunne vroegere leerlingen waren hen gevolgd en studeerden te Boxmeer. V66r een vijftigtal jaren bestonden te Boxmeer nog twee kostscholen, eene onder de kundige leiding van den direc teur de Smit. Bij raadsbesluit yan 10 Juli 1844 en volgende vergaderingen werd na' ontvangst der meest gunstigste inform^tien door den raad besloten aan den Heer Johannes Francisous Victor de Smit, vroeger secondant te Ravenstein, vergunning te geven tot het oprichten van. eene kogtsohool. Van't paedagogiuni van Dr. Bobbe is onder 't artikel Gym ­ nasium reeds vroeger gesproken.: Zooals verder ter plaatse beschreven is gaven ook de Carmelitessen op Elzendaal les in de handwerken en hadden vroeger ook een kostsehool. , (Wordt vervolgd.) ' linderbesoiieriiiiog. Aaa het Nederlaadgohe Volk : Na sedsrt 1 November Kiaderreohters aangawezen z^'n ee da onder toesicht stalling vaa minderjarigea bij de wet g regaH i.?!, staat Nsdarland op hst gebied der Ki3.di!r-b9sch6rming wedsr ia het eerate gelid. Dooh na juist doemt er voor da ait- voering desser zaoveel heil beloveade wet- taa eea grdot gevaar op, d&t in 'slaad,8 belaag bezworea diaat te worden. Door dsn Eoofi der tgdan is besniEigiag op iadar gabled voor de regeeritig dare doeh oaafwii'sbRra-plioht geworden. Ook op't gsbied der KimderbeachermiBg ! Bij de iadieniag dor Staatabegrooting. voor 1923 is door dan Miaistar van Jus titie volmoEdig arksad, dat de door- hem voorgestdde ea op 24 j^csv»mber j.l. door d« Tweeds Ksmer goedge.kearde vm miaderiag vaa sabsidia's da vereenigiagea ea instelliagen, dis zich aan Kiaderbs- schsi'miag wgdea, voor groote fiEanoisele moeilijkheden aal stelleK. Als, eenyfaiiddel om dit dreigeadgevaar af te weadeB, moemde de Miaister eea beroep op dee waldadsgheidszia vaa het NederlaadBohe volk. ■ Nasr aanleiding van die viHgarwijziae verooriooft hat Bsstanr vaa dBn. is 1899 opgfflrich'san Nederlaadaohaa Bond tot .KiaderbesohfirmiBg jsioh tot ieder Neder- laadach^a barger of bargeres "de vraag ta riohtea: „BreEgt gij reeds eeaig offe., tea bats der meest bsklagsaswaardigea ondsr oaz« laadskinderea ?" Zoo neea! Haast U daa dit yerzaim zoo spoedig mogelijk na»r de mate Uwei' krachten te hereteliea! Zoo ja! Vraagt U daa uanwgeaet af, of gg ■ niet. meer behoordst te geven. Liaat het iRtaasohea daarbjj aiat, dooh spoor ook aaderea aaa, taa deze hnane pHoht te doen. Zij't gg bekead met persoaajj, die mat het deakbeeld omgaaa, han aalsteasohap geheel of tea deele tea bate van alien tot ©en nattig doel te bestemmea, wijs hen daa op de hoogst aattig® strakkiag der Kinderbeschsrming en op dea aood, waaria deza verksert. De Nederlandsche Boad, die zelf niet tot da snbaidie-genieteade Vereanigingea behoort, vraagt IJwe halp niet tot at^viag van ©ige.a kas, dooh vestigt ten bate van alle verecaigingaB, iastellingea ea stioh- tingea Uwe bijaondere aandioht op den Hood, waaria sohiar all® instelliagen op het gebied der kinderbesoherming komen te verkeerea, door de aoodaakelB'ke ver- mindsring der Regeeriagssabaidie, waar- door zig kiat alleea hunne werkzaamhedeU niet kuaaea aitbreidea, maar wel haast zeker buitea staat zallea geraksE, het bsjstaaada ia stand te hoaden. Aan U aaar eigea believen ea in voile vrijheid te beslissen aan welke Vereeni ­ ging, Stiohtiisg of iBstelling gij Uwe gave wiit schenkea. Laat D bg deze keaze leidea door aw dgea, iazioht ea sympathie. Wji wea- schen daarop niet dea miastea invloed ait te oefenen, doch verzuim geea geval ean kenze te dcen ea daariiaar te handelen. Doe het liefst dadelgk 1 Laat daa ieder ssgn plioht doen en dat ■aiemand .in verisuim blijve! Het geldt hier de meest beklagens- waardige onder oaze kiaderen! '6 Geavbnhage, December 1922. Het Besiuur v. d. Nederl. Bond tot Kinderbescherming. Ill de Maasbode van 26 December 1922 komt boveastaand ingezoaden stuk voor. Aangeaisn ook voor 'a Hartogeabosoh en hat gehet'de oostdjk daarvaa gelegea ge ­ deelte dezer proviacie eea vereeniging, ala daarin bsdosid, beetaat onder den ntiam van Algemeeae Oommisaie voor Kinderbescherming (onderafdeeling van de Vereeniging van d®n H. Viaoentius a Paulo) t«9 's-Hertogenbosoh, aohten wij het van belaiig, om voor dat atnk een plaats in uw bkd t® vragsa. De zoi'gm oBzer Commisaie strekkea zich uit over eon 240-tal minderjarige pnpillea, die ten deele zga ondergebracht ia partiouliere geziaseE, in het Joageas- gestioht „Huize d® ia Salle" te Boxtel en in het St. Jansgesticht voor meisjes ta Hdea. Dat het zoo bg uitstek anttige werk: „d0 opvoeding van verwaarloosde jaagd" groote finaacieele offers vergt en aaa one nog waardere zorgea aal gaan baren, na da regeering iakrimping van de rgka- subsidiea in het vereohiet heeft gesteld, behceft nauweigks betoog. Opdat onz6 Commissie aan hare taak op suooesvolie wgze kaa blgvea beaat- weordon, zal galdelgke steaa vaa parti- culiere zigda in ruime mate moetea toe- vloeiea. Wg durven daarom eea beroep doen op de gewaardearde tjffsrvaardigheid vaa de lezsra vaa dit blad, teneinde door hun fiaancieel© bgdragea in staat gesteld te worden het oas opgedragen zoo heii- aame W6rk te kunnea voortzsttea. Gifjen sullea gaarae ia ontvangst wor- dss genomen door oaasa President J. F. A. Waganaar, Brugetraat 's-Bogch. De Algem . Commissie voor Kinder-, verpleging en Kinderbescherming te 's-IIertogenboshh. Binnenland. De Land- en Tuinbouw- ongevallenwet. Nadat de Land- en Tuiabouw-onge- vallsEwet dea latea November j.l ia wsrkiag was getredea — welke datum reeds eea vartragiag beteekeade, daar het oorspronkelijk in de bedoeling lag, da administratievs iawerkingstelling den latea Oclobsr te doen gesohiedea — werd alg0m.®0H veKwacht dat de praktisohe iEwerkiagtreding met 1 Jan. j.l. zou plaats feebbaa. Wat de aitvaardigiag van het Kos. besluit batreffende de inwer- kingtrading per 1 November j.l. betreft gegohiedde dit alleen, om verpliohte bedrijfs-asBgifte mogelgk te maken ; blj'- keas Art. 124 (2) der wet zou artikel 2 op een aader te bepalen t^'dstip ia werkiug tredea. Bedoeld artikel Inidt : „De arbeidera in yerzekeririgspliohtige bedrgvea zgn volggKs de bepalingsn dezer wet ver- zekerd tegaa ggldelijke gevolgea van oagevallea, hun in verband met ham dieastbetrekking overkomen". Zooals men siet, ligt dua in dit artikel de aigenls'ke kern der wet opgesloten. Ea zoo lang dit artikel niet van kraoht wordt verklaard, kan feitelgk niet gezegd Al is DaiwVilo„;i ««««««« voor ae rrovmoiaie ota- -vT-iu ^tscnland EOg geen lid van _ia 13 c. vx r e g o r 1 u h den gehouden over de Vrgwillige'Ond#r. I