Tekstweergave van GRC1909_1120-1_00001

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
Evenredige Vsrtegenwoordiaing. I van muiiaire xasijen uits^re-MKi,. m > CouvatvV"^atv yo\)em^ex\909. * * ' , .,1 naar Tao^aolaphfifratPi <»n tfignliik ook een der meest I hierau hieeerauw voorkomende kwalen der menschheid is, heeft Esperanto-Cursus. De steeds grooter wordende mate van belangstelling, waarin de wereld-hulptaal >Espekanto» ook inons land zich verheu- een mag, geeft ons aanleiding om ook voor onze lezers in difc Blad een Espekanto- coRSTJS te bestadeeren. Immers, in onzen tud van internationalisme is een wereld- hulptaal iets, dat als 't ware van zelf spreekt. En met 't oog op den grooten eenvoud van het Esperanto, z^n versprei- ding en beoefening over onzen geheelen aardbol, zgne groote waarde voor wereld- verkeer, is 't dus niet te verwonderen dat steeds meerderen zich van deze zoo bg uit- Btek practische taal bedienen. Reden waar- om wg met deze Espekanto-ctjesus nu aan- vangen. , Het iszeer aanto bevelen deze artikelen-reeks goed te bewaren, daar de lessen ingedeeld zgn volgens eene methode, welke reeds veel practisch resultaat afgeworpen beeft. Iste LES. Het Esperanto-alphabet bestaat uit 2 soorten letters, namelgk onze gewone vor- men, en eenige, welke het Fransche accent circonflex teeken hebben. Deze laatste zul- len voorgesteld worden door de overeen- komstige letter s c h u i n te drukken, daar wg deze Eaperanto-letterteekens nog niet bemtten. Alphabet. • • i a, b, c, c, d, e, f, g, gi h, h, i, j, j, k, 1, m, n, 0. p, r, s, «, t, u, u, y, z. Zooals hieruit blpt kent het Esperanto dus niet de letterteekens Q, W, X, IJ. 0 u c Citspraak. Deze is zeer eenvoudig. Wg zullen ze daarom slechts eenmaal aangeven, en ver- zoeken dus ieder, deze goed in't geheugen te prenten. a klinkt altgd als AA e > » » EE i » > > IE 00 OE TS - - _ TSj » » > 'n zachte K 5 , > » DZJ I . > , CH s , » » SJ V » > * W De u komt all een voor in verbinding met A of E, en klinkt dan als auw en eeuw. Deniet genoemde medeklinkers hebben alien de gewone uitspraak. Klemtoon. Deze valt altgd op de voorlaatste let- tergreep. Goed onthou- den! Yoorbeelden. patro paatroo sento seentoo teni teenie urbo oerboo . citrono tsietroonoo ' cevalo tsjeewaaloo spegulo speekoeloo ^ardeno dzjaardeenoo Mmoro chiemeeroo _;urnalo zjoernaaloo sipo sjiepoo vetero weeteeroo Geschiedkundige Momoris OVER DB Plaatselijke Liggitig en Verdediging der Vesting Grave. 17) Op den 12 December ontving de Opper bevelhebber eenen brief van de overgeble- vene leden der stedelgke regeering en de burgers, inhondende 't verzoek om uitdee- ling van levensDoiddelen, doch deze werd even als een latere afwgzend beantwoord en op den ontvangst der eerste eene huiszoeking bevolen. Het bombardement duurde steeds voort en op den 15 December vroegen de militaire arisen om meerdere ruimte voor hunne zieken, daar men bevreesd voor aan- stekende ziekten was. Zg ontvingen eenig geld en slaapfournituren. Den 17 December was men genoodzaakt de wallen minder sterk te bezetten en den 20sten werd door den Gouverneur het uitdeelen van eenige levensmiddelen aan de burgers toegestaan, terwgl de insluiting thans ruim twee maanden had aangehou- den. Dienzelfden dag verzocht de Magis hierau Eu opo Leer van baiten La familio la patro la onklo la avo la filo la frato la nevo la nepo la viro la homo la sinjoro la knabo la infano la edzo la amiko la najbaro la ^ardeno la urbo la vila^o la arbo la floro granda bona bela juna kontenta esti ludi skribi kuri paroli kanti " veni iri en de hieeerauw eeuwroopoo. de familie de vader de oom de grootvader de zoon de broeder de neef de kleinzoon de man de mensch de beer de jongen het kind de echtgenoot de vriend de buurman de tuin de stad het dorp de boom de bloem groot goed mooi jong tevreden zgn spelen schrgven loopen spreken zingen komen gaan in van al kaj kun met. Bg aandachtige beschouwing van deze woordenlgst bemerken wg de volgende: Regels. In 't Esperanto gaat ieder zelfstan- dig naamwoord uit op 'n 0; ieder bgvoe- gelgk naamwoord eindigt op 'n A; de on- bepaalde wgs van alle werkwoorden wordt gekenmerkt door 'n I. Lees aandachtljf: De stam der werkwoor ­ den paroli, veni, ludi, enz. is: parol- ven- lud. Door nu achter den stam AS te plaatsen, verkrggt men den onvoltooid tegenwoor- digen tgd. Dit geldt voor alle werkwoor ­ den, voor alle personen, enkel en meervoud. Lees nu en vertaal: La patro parolas. La onklo venas. La frato skribas. La infano ludas en la ^ardeno. La avo kuras kun la nepo. La nevo venat al la urbo. La urbo estas granda. La najbaro estas bona kaj kontenta. La juna infano ludas en la bela grardeno. La familio estas granda. La amiko de mia frato iras al la granda vik^ro. La bona sinjoro estas kontenta. La nevo kantas kaj kuras al la arbo en la ^ardeno. Ieder die zich nu de moeite geeft, weke- Igks deze lesjes van buiten te leeren, en de opgegeven oefeningen trouw vertaalt, is binnen 6 maanden een goede Esperantist. Wg hopen dus, dat zeer velen hiervan gebruik zullen maken, opdat spoedig overal afdeelingen van den Nederlandschen Ka- tholieken Esperantistenbond kunnen opge- richt worden. traat den Opperbevelhebber om met den vgand omtrent de overgave der vesting te onderhandelen; hierop werd echter niet geantwoord. De strenge vorst, waardoor de rivier reeds op den 21 December was be- sloten geraakt," maakto de dienst wegens de noodzakelgkheid om de grachten open te houden nog moeilgker. Den 22 Septem ­ ber vermeende men dat de vgand het voor- nemen had de winter-kwartieren te betrek- ken; dien dag was het gezouten vleesch geheel verteerd, en was men genoodzaakt de melkboeren hunne koeien te ontnemen, ten einde vleesch te bekomen. Het vgan- delgk vuur scheen te verflauwen, maar de levensmiddelen verminderde ook zeer in de vesting; het geschut had reeds veel gele- deh, terwgl het garnizoen door ziekte zeer vefzwakt was. Diensvolgens werd op den 24 December in eene krggsraad besloten, den Franschen Opperbevelhebber te verzoeken een oflicier uit de vesting naar 's-Hage te mogen zen- den, om den Prins de toestemming tot over- gave der vesting te vragen; maar het ver ­ zoek werd afgewezen, evenals het voorstel tot eene eervolle capitulatie op 26 Decem ­ ber. Twee dagen later gaf de vesting zich over, op de noodlottige voorwaarden dat de bezetting moest krggsgevangen blgven. Den 30 December bracht den Generaal De Bons de overgave ter kennis van den Prins van Oranje. Uit dien tot dat einde gbschre- ven brief blgkt, dat er 3000 bommen in de stad zgn geworpen, bg de overgave na- genoeg aan alles gebrek was, en 300 zie ­ ken in de vesting waren; alsmede dat hg, Generaal, na de overgave van Grave, zgne militaire loopbaan als geeindigd beschouwde. I Den 29 December bezocht den Franschen Generaal De Salme, commandant van het insluitingskorps, den Opperbevelhebber ; de Franschen bezetten het fort Coehoom en de ' Maaspoort. In de vesting waren bg de over ' gave 164 vuurmonden van onderscheiden jkalibers, en 80,000 ponden buskruit voor- 1 handen. Den 30 December, na voor de Fran- } schen gedeiileerd en de wapens nedergelegd *te hebben, vertrok het garnizoen onder j geleide naar '$-Hertog6nhosch; de officieren fbehielden hunne degens, en als een bewijs •van achtingwerd te 's-Bosch, den Generaal : toegestaan om naar Holland terug te mogen keeren. Met recht zwaait Bosscha (in zgne raadselachtigste entegelgk ook een der meest voorkomende kwalen der menschheid is, heeft iedere ontdekking die tot succesvolle behan- deliog dezer ziekte kan bgdragen, bet recht op een verhoogde belangstelling. Zes jaar ge- leden trok dan ook algemeen de aandacht een mededeeling van prof. v. Noorden, op de ver- gadering van Duitsche natuur-onderzoekera en geneesheeren over den gunstigen invloed van haverkost bg erge suikerziekte. Daarna zgn tal van proefnemingen gedaan en thans publiceert de Gezondsheidsraad Eduard Lam- po uit Frankfort a/d. M. een verhandeling over haverkuren bg de suikerziekte, waarin niet minder dan 310 op deze wgze behandel- de gevallen voorkomen. In het algemeen luidt de uitkomst gunstig en de haver wordt met beslistheid dat koolhydraat genoemd,dat door den suikerzieke het best verdragen wordt. Bg een goed toegepaste kuur kunnen de ergste verschgnselen zeer spoedig worden weggeno- men en de zieke voelt zich daardoor ook in zgn algemeenen lichaamstoestand veel beter, vooral bg de zieken op jeugdigen leeftgd, die steeds 't gevaarlgkst zgn. Bnitendien schgnt de haver een gunstige uitwerking ook daar te hebben, waar zelfs het strengste dieet niet alle verschgnselen der ziekte vermag op te heffen. Ook gerst heeft een gunstige uit ­ werking bg suikerziekte, maar in minder mate dan de haver en in de derde plaats komt boekweit. Haver tegan suikerziekte. Daar de suikerziekte nog steeds een der Nederlandsche heldendaden te lande) aan den grgzen Opperbevelhebber den lof toe, van in die rampvolle dagen een toenmaals uiterst zeldzaam voorbeeld van standvastig- heid te hebben gegeven, door de vesting te blgven verdedigen, totdat de levensmid ­ delen geheel waren verbruikt. Onder ge ­ wone omstandigheden zou men echter de lof wat overdreven kunnen vinden, daar toch omtrent de verdediging niets meer valt te zeggen, als dat de bezetting haar plicht had volbracht. DERDE TIJDVAK. Van 1795 tot 1850. § 43. Na het bombardement duurde het eenen geruimen tgd voor de vesting hare vorige welvaart terug kreeg; Bataafsch Brabant werd nu geheel bg de Noordelgke Provincien gevoegd ; door verschil in staat- kundige gevoelens, waren er dikwgls twis- ten tusschen burgers en militairen; de klachten over inlegering duurden voort. In 1798 werd te Grave de nieuwe constitutie afgekondigd. De stad kreeg dat jaar f 25,775 terug wegens gedane voorsehotten, alsmede f 11,000.— wegens te veel betaalde gelden H9t bacillQTi'-gQyaar. Dat het voor een bacterioloog maar be ­ ter is zgn dienstbode op boodschappen uit te sturen, dan zelf de benoodigdheden voor zgn ontbgt te gaan inslaan, bewgst een aandoenlgk verhaal van zgn ervaringen. voor den opbouw der kazerne ; deze gelden werden besteed tot het doen van herstel- lingen aan stadsgebouwen en het aanschaf- fen van nachtlegers voor de bezetting. In 1805 werd het garnizoen der vesting op 2000 man bepaald; de vesting werd in verdedigbaren staat gebracht, de approvi- andeering zou voor 3 maanden zgn, doch de troepen kwamen niet en men staakte verder deze voorzorgsmaatregelen. In Maart 1810 werd Hollandsch Brabant, en dus ook deze vesting, bg Frankrgk ingelgfd; ge- durende deze inlgving had men tot in het laatst van 1813 een vrg sterk garnizoen. § 44. De ongelukkigen afloop van den Russischen veldtocht, had in Nederland meer en meer de hoop doen ontstaan, ona de verloren onafhankelgkheid terug te krg- gen; den 17 November werd dan ook het provisioneel gouvernement in Holland ge- vestigd. Het grootste gedeelte van Gdder- land geraakte weldra in de macht van de verbonden legers, en diensvolgens werd den 15 December 1813 de vesting Grave in staat van beleg verklaard. {Wordt vervolgd.)