Tekstweergave van UDC1932_0101_00001

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
Vrijdag 1 Januari 1932 38e Jaargang No. 1. UDENSCHE COUR«NT LAND VAN RAVENSTEIN" NIEUWS- EN ADVERTEHTtEgLAD VOOR UDEH, VOLKEL, 6QEKEL, ERP, JSSTELROOE, VE6HEL, 6EMERT C.A. Uitgevers: FIRMA QESR=. VERHAAK, voorheen A. F. Q. v. DIEREN, GRAVE Verschijnt icdercn WOENSDAG en ZATERDAG. Abonnementen bij vooruitbetaling per kwar- taal f K-' thuis bezorgd. Bij beschikking over den abonnementsprijs zijn de incassokosten voor rekeaing van den geabonneerde. Voor het buitenland wordt de prijs met de meerdere porti verhoogd, Afzonderlyke nummers 6 cent. Behalve bij de Uitgevers wordcn ook ABONNEMENTEN en ADVERTENTISN aangenomen bij den Boekhandelaar RUD. VAN DER HEIJDEN te UDEN. Tel.-Adres : Gebr. Verhaak, Grava. Postrekening 3129. Telephoon Intercom. 1- Advertenticn worden uiterlijk Dinsdag' en Vrijdagmorgen voor 9 uur ingew^acht. De prijs van 1—5 regels bedraagt 80 cent, clke regel meer 15 cent» Voor advertentien ondcr No. wordt 15 cent extra berckend. Staatwerk 20 cent per regel. Ingezonden mededeelingen 30 cent per regel. Bij contract voordeelige tariefsprijs. □ Dit nymmer bestaat yit twee bladen. EERSTE BLAD. DE GRAAFSCHE COURANT 80 JAAR Met het nieuwe jaar begint „de Graafsche Courant" haar 81ste jaargang; Dat een weekblad zich 80 jaar staande houdt tegenover de concurrentie van an- dere bladen, zich gestadig uitbreidt en steeds meerdere lezers en adverteerders telt, is het duidelijk bewijs, dat het aan zijn abonne's het meest gewilde biedt, en voor- ziet in een behoefte van de betrokken streek. Wegens de tijdsomstandigheden hebben de Uitgevers gemeend alle uiterUjk yertoon achterwege te moeten laten, maar toch willen wij onze lezers met een enkel woord op dit heugelijk feit wijzen. DE REDACTIE. EEN WEEKPRAATJE. cccxxv. ZALIG NIEUWJAAR. De jaren gaan voorbij en dichter nade Vfiv TT'-i'i OC"^ VOOitSpO'" den — vooruit, vooruit! Hoeveel jaren heb ben wij nog. Geen jaar is ons zeker! Dwaas, als gij nlet werkt voor de eeuwigheid en bij den Jaarsaanvang niet tot u zelf zegt: ik ga mij bijzetten om met nieuwen ijver te werken voor God. Ik ga mij steeds meer geven aan een diep godsdienstig leven — zoo moet aller leuze zijn. In dat diep gods dienstig leven, gevoel ik mij in Gods han den. Wat Hij wil, geschiede mij! Met dit woordje voorop begrijpt gij mijn . voor U alien bedoelde hartewensch: „Zalig, zalig 'Nieuwjaar!" Als ik op het jaar 1931 terugblik, is voor mij het grootste jaar feit de verschijning van 'sPausen zendbrief: „QuadragesImo Anno." Daarin staan de richtlijnen voor een nieuwe gezonde maatschappij, voor een maatschappij, waarin de christelijke begin- selen tenvolle beleefd worden ook buiten kerk en huiskamer. O, mochten al vast de katholieken zich die richtlijnen eigen maken en degelijke studie en voorlichting deze gedachten meer onder 't volk doen leven. Onze christelijke begrippen van eigen dom zijn anders dan het gedrag van vee! katholieken ons zou doen denken. Op den eigendom rust een groote sociale hypotheek en de naar opiossing strevende toestanden kunnen wel eens de aflossing verhaasten. Wij verlangen ook alien naar een meer christelijke maatschappij. Ja — Gods Voorzienigheid leidt en schrijft recht langs kromme lijnen ^—zou er uit den warboel van nu, niet eens een mooie christelijke tijd kunnen komen? O, wij hopen het. Gods Wil echter aanvaarden wij. Bidt en werkt en gij jongelieden kweekt aan een diep roomsch sociaal besef. Wordt geen slenterende zoutzakken, wordt apos- telen voor Christus, propagandisten voor zijn zaak, palstaanders voor het goede, ons hoop in het nieuwe jaar en nieuwe tijden! J. KITSLAAR. HET GEMEENTEBESTUUR. (Nadruk verboden.) XXXI.. Behalve hunne wedde, genieten de wet- houders, onder welken naam ook, geenerlei inkomen uit de gemeentekas, dan hetgeen verbonden is aan eene andere, hun opge- dragen openbare gemeentebediening. De bedoeling van dit voorschrift is, dat de wethouders hun ambt niet zullen mis- bruiken om zich zelf voordeelen uit de ge ­ meentekas te verschaffen. Evenwel, het voorschrift gaat verder, als bedoeld is. Vandaar de vele kwesties over dit voor ­ schrift gerezen. Voor eene goede naleving van deze bepa- ling is het noodig den inhoud duidelijk voor oogen te hebben en de vraag te beantwoor- den: waarvoor mogen de wethouders een inkomen uit de gemeentekas ontvangen en waarvoor niet. De wethouders mogen uit de gemeente ­ kas een inkomen ontvangen alleen voor eene openbare gemeentebediening, welke aan hen is opgedragen. Ook het wethou- derschap op zich is eene openbare ge ­ meentebediening, doch voor deze openbare gemeentebediening mag alleen worden ge- noten de jaarwedde als wethouder. Voor al hetgeen de wethouders dus als wethou ­ der voor de gemeente moeten doen of voor al hetgeen uit het ambt van wethouder voortvloeit, mag niets anders genoten wor ­ den dan de wethouders jaarwedde; derhalve geen afzonderlinge belooningen. Wordt aan de wethouders echter eene andere openbare gemeentebediening opgedragen, dan het wethouderschap, dan mag daarvoor een inkomen uit de gemeentekas worden genoten. Uit de gemeentekas mag door de wethou ­ ders geen inkomen worden genoten voor iets wat geen openbare gemeentebediening is. Wij zullen een en ander nog met ennkele voorbeelden verduidelijken. Het lidmaat- schap van door het gemeentebestuur in het leven geroepen commissien is eene openba,re gemeentebediening. Is een van de wethouders lid of voorzitter van zulk een commissie in zijne kwaliteit van wet ­ houder, dan mag hij voor dat lidmaatschap of voorzitterschap geen afzonderlijk in ­ komen uit de gemeentekas ontvangen, ook niet in den vorm van een presentiegeld voor het bijwonen der vergaderingen dier com ­ missie. Is een der wethouders lid van eene door het gemeentebestuur in het loverj p-err-soen commissie, zonder dat dit lidmaatschap een uitvloeisel is van zijn wethouderschap, dan mag hij als-lid dier commissie wel een inkomen, b.v. presentiegeld, uit de ge ­ meentekas ontvangen. Als werkloos arbeider mag een wethouder geen ondersteuning uij; de gemeentekas ontvangen, omdat dit een inkomen zou zijn uit de gemeentekas voor iets wat geen open- bare gemeentebediening is, Onder goedkeuring van Gedeputeerde Staten kan door den raad ten laste van de gemeentekas pensioen worden verleend aan hem, die ophoudt wethouder te zijn, als- mede aan weduwen en weezen van wethou ­ ders of gewezen wethouders. Indien hij, die wethouderspensioen geniet, weder wethou ­ der wordt, dan wordt het wethouderspen ­ sioen gedurende den tijd van dat wethou ­ derschap geschorst. Het toekennen van wethouderspensioen ziet men tot heden slechts gebeuren in de grootere gemeenten, waar het ambt van wethouder nagenoeg den geheelen persoon opvordert. In de groove gemeenten is dan ook het ambt van wethouder niet meer te beschouwen als een eerepost, maar als eene betrekking, welke, om de daaraan verbon ­ den financieele gevolgen, tot een begeerlijk ambt wordt gemaakt. (Wordt vervolgd.) VAN KEMENADE MONUMENTEN TE GRAVE. 1. Van de voorloopige lijst der Nederland- sche monumenten van geschiedenis en kunst, opgemaakt en uitgegeven door de Rijks commissie voor de monumentenzorg, is thans verschenen deel X, de provincie Noord-Brabant. • Voor wat betreft de oude stad Grave laten wij hier een uittreksel uit die lijst volgen, hier en daar met een enkel gegeven aangevuld. Voorhistorische monumenten. Praehistorische gepolijste steenen bijlen, van hier afkomstig, bevinden zich thans in het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden, enkele Romeinsche munten in het museum van het Provinciaal Genootschap te 's-Her- togenbosch. Verdedigingswerken. De Hampoort (1681), overblijfsel van de door Menno van Coehoorn ontworpen en van 1876 af gesloopte vestingwerken, is een gebouw van baksteen, waarin enkele on- derdeelen van zandsteen. Zij bestaat uit een met riblooze kruisgewelven overdekte in plattegrond gebogen, doorgang, aan de stadszijde uitmondend in een eveneens mel riblooze kruisgewelven overdekte hal waarin twee vrijstaande pijlers en waar- naast, aan elke zijde, een overwelfde zij- ruimte. Pilasterordonnanties met hoofd- gestel en fronten versieren de beide poort- Pompen. gevels. In het frontcii der buitenzijde zijn wapens aangebracht. Op de markt een natuursteenen pomp (1798) met motieven Lodewijk XVI. Wereldlijke openbaie gebouwen. In het geheel veil ouwde raadhuis be ­ vinden zich: vier b^'werkte zandsteenen balkconsoles (1600—U:25) in de secretarie, overblijfsels van eon cikenhouten schepen- bank (1550—1600), vet werkt tot een (thans geverfde) wandbetin, aering, in de secre- taris kamer.. Zilveren gildeteekens en zilveren staf van het Kloveniersgilde in de vestibule (op het oudste schild: 1591). Kerkelijke gebouwei-.. 1. De,R.-K. Kerk (H. Elisabeth), gesticht 1275—1300, verbrand in 1415, vergroot 1550 —1600, sterk beschadisd in 1674, liersteld in 1705, 1719, 1739, opnieuw sterk beschadigd in 1794, hersteld in ie08. 1818, 1842 (krui- singspijler ingestort in 1864, sedert her ­ steld), is in hoofdzaak van baksteen opge- trokken en bestaat uit; het oostelijk ge- welf vlak (1400—-1500' van het oorspron- kelijk schip (waarvan het overige gedeelte en een kapel aan csen noord-westhoek, enkele meters hoog, seaert 1674 als „ru"ine" gespaard bleven) met latere zijbeuken (1800—1900?), die uit de verbouwing van oorspronkelijk aanwez-fge zijkapellen zijn ontstaan; en dwarspai d (1550—1600); een driezijdige gesloten kccr van twee gewelf- vlakken (1506—1516), -v/aarvan de vensters zijn toegemetseld. De loren is in 1874 af- gebroken. De gevel ' an den zuidelijkeh dwarsarm (1550—160 ^ ^s ter zijde van den ingang en he^" "ia'i lifvinrit-nrif- spitsbogige dubbelvt*! ,er versierd met bergsteenen pilasterarconnanties, waar- boven een boogfries en een top met karyathide pilasters en voluten, mede in bergsteen (ten deele onbeholpen in cement- werk hersteld). De baksteenen gevel van den noorde- lijken. dwarsarm (1550—1600) bevat een groot, in relief bewerkt vierkant veld van bergsteen: Blijde boodschap. Overhoeks ge- plaatste vierkdnte vensters, in omlijsting van bergsteen, naast en boven het relief- veld. Tegen de zuidzijde van het koor een achtzijdige traptoren van baksteen met nissen, en, tusschen twee steunbeeren, een sacristie met in windingen gemetselden schoorsteen. De kerk is geheel met stuc gedekt (1775— 1800). Zij bezit: Houten hooidaltaar (1700—1725) met beelden en een schilderij op doek: Kruisi- ging. Twee kleinere houten altaren (1700—1725) in het dwarspand. Houten altaar (1775—1800) in den zuide- lijken arm. Gesneden eiken communiebank, met jaartal 1758. Gesneden eiken tafeltje (± 1725). Twee gesneden eiken biechtstoelen (een gedateerd 1713). Gesneden eiken preekstoel (± 1700). Gesneden eiken orgelkast (1800—1825). Marmeren grafmonument (1802) voor hertog Arnoud van Gelder, opgericht nadat het vorige bij het bombardement van 1794 vernield was. Amoud van Gelder, opgericht nadat het vorige be het bombardement van 1794 ver ­ nield was. Gebeeldhouwde grafzerken: ; een (1540), een priesterzerk (± 1600) met voorstelling van H.. Elisabeth een wapenschild houdend; een 1594, herbezigd in 1824) voor den Spaan schen kapitein Diego Davila Calderon; een (1679, herbezigd in 1758). Andere oude zerken zijn opgesteld tegen de bewaardgebleven wandgedeelten van het verwoeste schip: 1518, 1540 (priester ­ zerk), 1617, 1621, 1628, 1631, nog eenige (1600—1700), 1728, 1765, 1833. Houten beelden van den H. Jacobus den meerdere (1500—1600) en van den H. An- tonius abt, (± 1700); tien houten beelden en drie beeldgroepen waaronder eeti Christus tusschen Maria en Johannes (1700—1750). Schilderij en: een memorietafel (1528) Kruisiging met donator Jacob de Haen en H. Misabeth; een (1700—1750, doek.) Zilverwerk: gedreven ten deele vergulde monstrans (1624); gedreven ten deele ver ­ gulde monstrans (1775—1800); gedreven kelk (1800—1850); een stel gedreven lijsten (1700—1725) voor canonborden. Twee houten reliekhouders (1700—1800), dienende als voetstukken voor beelden. Vier ebbenhouten reliekhouders (1800— 1825) met zilveren beslag, in obelisk-vorm. Antipendium, misstel en koorkap met op- -'elegd borduursel (1775—1800), op nieuwe stof. Kasuifel met sterk gerestaureerde frag- nenten van borduurwerk (1500—1525): xanbidding der drie Konlngen, drie Apos- 'elen, H.H. Maria Magdalena en Catharina. In de pastorie bevinden zich: Eiken commode (1800) met gesneden ornament. IJzeren geldkist (1700 of 1800) met be- schildering. Twee klokken, o. s. in 1732 door Jean Petit en in 1772 door Rutgerus en Chris- tianus Voigt gegoten. (Wordt vervolgd.) BUITENLAND. ALGEMEEN OVERZICHT. VATICAANSCHE STAD. Bij gelegenheid van het overbrengen der Kerstwenschen van het H. College van Kardinalen aan Z.H. den Paus heeft de H. Vader het ver- schijnen van een encycliek over het God- delijk Moederschap van Maria aangekon- digd. JAPAN. De Menseito-partij zal, in ant- woord op de troonrede. haar wantrouwen in de regeering uitspreken waarop de re- geering het parlement zal ontbinden. VEREENIGDE STATEN. President Hoover heeft het wetsontwerp tot ratificatie van het moratorium voor de Internationale re- geeringsschulden onderteekend, waardoor het formeel in werking is getreden. AMERIKA. Newfoundland staat voor een bankroet. Het zal op Nieuwjaarsdag afge- kondigd worden. BRITSCH-INDIE. De Indische Nationa- , listenleider Candhi is van zijn reis naar | Europa te Bombay teruggekeerd. j CHINA. Na langdurigen strijd is een) voorloopige regeering voor Nanking ge- kozen. JAPAN. Het ministerie van oorlog heeft een plan uitgewerkt voor de exploitatie van Mantsjoerije. ; De nieuwe regeering. De officieele ministerlijst is gepubliceerd. O.m. behooren tot de nieuwe regeering: Eugene Tsjen, (Buit. Zaken). Huang-Hau-Liang, (Financien (tijdelijk). Hoying Tsjin, (Oorlog). Tsjen-Sjan-Kwan, (Marine). Li-Wen-Fen, (Binn. Zaken). Sanro is voorzitter van de Executieve. Yuan, hetgeen practisch beteekent, dat hij zal optreden als minister-president. Verder is Tsjupei-Teh benoemd tot chef van den generalen staf, Li-Tsji-Sjen tot in- specteur-generaal voor de militaire oplei- ding en Tang-Sjeng-Tsji tot voorzitter van den militairen raad. DE KERSTMIS IN DUITSCHLAND. In het geheele-"Duitsche rijk zijn de Kerstdagen rustig verloopen en hebben zich geen bijzonderheden voorgedaan. Alleen heeft in Zamborn een vechtpartij plaats ge- had tusschen politieke tegenstanders, waar- bij een nationaal-socialist ernstig gewond werd. KERSTMIS IN RUSLAND. In de geheele Sovjet-Unie werd tijdens de Kerstdagen als op gewone weekdagen ge- werkt. Ondanks de krachtige atheistische propaganda, die hier en daar een ingrijpen der autoriteiten noodig maakte, waren de kerken in alle landsdeelen druk bezocht. R.-K. PAGBLADPERS EN MALAISE. Herderlijk schrijven van Freiburgs bisschop. Op voorschrift van den bisschop van Freiburg werd in alle kerken van den kan- sel een schrijven voorgelezen, waarin o.ra. gezegd werd: „Wij vragen aan onze diocesanen met den meesten aandrang, dat zij ook in de slechte tijden, die we thans beleven, toch trouw blijven aan de Katholieke pers; zij moeten zich niet laten verleiden oni het vertrouwen in hun dagblad op te zeggen. In moeilijke tijden heeft de Katholieke. p^rs steeds op de bres gestaan vOor de be- langen der Katholieke Kerk en van het Ka- tholiek volk: daarvoor heeft de Katholieke pers vaak groote offers gebracht^. Ook in den tegenwoordigen tijd en in de toekomst zal de pers een machtig wapen blijken te zijn, dat de Kerk niet kan ont- beren,, zonder. groote schade te lijden en zonder nadeel to brengs:^ asji ds seV'^ichtige cultureele eigendommen van staat en huis- gezin". PLMTSELIJKE BEBiSMTEN. MODERNE KERSTMIS. Amerika telt 200 Dooden. Tijdens de Kerstdagen zijn in de Ver- eenigde Staten niet minder dan 200 men- schen gedood: 130 bij auto-ongelukken en 16 bij twee botsingen op een onbewaakten overweg., Te Sacramento (Californie) vloog plot- seling een locomotief in de lucht, waarbij stoker en machinist om het leven kwamen. Negen menschen stierven aan drankvergif- tiging. Vijf verbrandden levend bij een hotel- brand te Springfield (Massachusetts), Het aantal gewonden was eveneens zeer groot. Renter noemt deze doodenlijst een tragi- sche tol van de Kerstda;gen! Parijsche Werkloozenrelletjes in den Kerstnacht. In den nacht van Donderdag op Vrijdag vonden te Parijs werkloozenrelletjes plaats, die door de communisten georganiseerd waren.. Ongeveer 500 werkloozen trokken in optocht onder het uitroepen van: „Brood en werk!" door de straten. Een sterke politiemacht trachtte de demonstranten te verspreiden. Hierbij - kwam het tot ernstige vechtpartij en, waarbij drie politie-agenten ernstig werden gewond. Een hunner moest naar het ziekenhuis worden overgebracht. De rust kon pas na verscheidene uren her ­ steld worden. Veertig personen werden ge- arresteerd. DE WERKLOOSHEID IN AMERIKA. In Chicago 624.000 werkloozen. De secretaris van de organisatie tot vrij- willigen steun aan werkloozen heeft voo7 de senaatscommissie, welke een onderzoel- instelt naar het vraagstuk der werkloos- heid, verklaard, dat de hongersnood mil- lioenen menschen in Amerika bedreigt. De leidster der Joodsche hulpverleeninr verklaarde dat in Chicago op het oogen blik 624.000 werkloozen zijn. De Vereenigde Staten zullen in 1932 ze tot zevenhonderd millioen dollar moeter uitgeven om de werkloosheid te verhelpen. *UDEN. Op voordracht van den Zeereerw. heer Pastoor, voorzitter van het Crisis- comite is tot Eere-voorzitter van het Crisis- comite benoemd de Edelachtb. heer Burge- meester C. Buskens. In yerband met het Nationaal Crisis- comite zal deze benoeming van groot be- l&ng geacht wOrden. *— De Z.Eerw. Z.Gel. heer Pater van Zan- ten O. P., Professor aan het Coll. Theol. te Huissen, hield 1.1. Maandag-avond zijn aan- gekondigde lezing, over Vlaahderen en het Vlaamsche volk, in 't Patronaat. i De groote zaal was flink bezet waaronder I we opmerkten de Z.Eerw. heeren Pastoor j en Kapelaans, Professor van Haar^n van't ! Seminarie, Rector van Mil, Pastoor en ' Kapelaan van Nistelrode en vele notabelen. De Geestl. Adviseur kapelaan Brekelmans opende de vergadering met den Chr. groet en gaf meteen 't woord aan Professor van Zanten. Op een populaire manier legde I spr. ons de Vlaamsche quaestie uit en I memoreerde, dat de Vlamingen al eeuwen ' en eeuwen gestreden hebben voor hun recht taal en schoon Brabantsche land. Die strijd begon al ten tijde der Romeinen, in 1903 en een eeuw daarna onder Jacob van Artevelde voerden ze al oorlog tegen de Franschen die met hulp van Engeland den Aartsvijand van Frankrijk werden verslagen. Naderhand hielpen de Walen de Franschen en moesten de Vlamingen steeds strijden voor hun recht en bestaan. Ze werden steeds aan- gezien als een 2e rang volk, geheel onont- wikkeld, werden van alle rechten beroofd en mochten geen ambten of posten be- kleeden, deze werden alien door de Frans- quillons ingenomen. Spr. noemde de emi- nente marmen die steeds hun best deden om Vlaanderen op te heffen n.l. Guido Gezelle en anderen. In 1914 toen de wereld- oorlog uitbrak waarin spreker ook een groote rol gespeeld heeft, hij was zelf van huis uit Fransquillon, zag hij hoe de Vla ­ mingen als minderwaardig geacht werden, alles ging in 't Fransch, ze verstonden de bevelen niet, waardoor vele mistoestanden kwamen, ze werden nergens goed voor ge- vonden dan voor zwaar, gevaarlijk en on- menschelijk werk en werden in de vuur- linie geplaatst, 80 pCt. der gesneuvelden waren Vlamingen. Deze lieten toen al Vlaamsche tijdschriften drukken en ver ­ spreiden maar dat werd hun verboden, in 't geheim lieten ze toen aanplakbiljetten arukken, en de meer intellectueelen lieten lich met de Vlamingen in zoodat ze zich uit ■noeilijke gevallen wisten te redden. Door lunne aanvoeders werden ze mishandeld n't hartje van den winter waren ze slechts !un gekleed zoodat ze bijna doodvroren en agen ze te slapen, werden ze van hun dek- el ontdaan en met koud water overgoten. ^ok vertelde spr. hun wedervaren toen ze met eenigen door de vuurlinie bij de Duit-